De Kleine Handdraaiorgeltjes van Draaiorgelbaas
Een geschiedenis van hoop en klank
De kleine handdraaiorgeltjes zoals wij die vandaag kennen, zijn meer dan alleen charmante muziekinstrumenten – het zijn levende stukken geschiedenis. Rond 1850 begonnen draaiorgels hun intrede te doen in Nederland, afkomstig uit Italië, Frankrijk en Duitsland. In eerste instantie werden ze bespeeld door rondtrekkende muzikanten die hun geluk zochten in de straten van Amsterdam, Rotterdam en andere grote steden. Al snel groeide de populariteit van het orgel als volksinstrument, niet in de laatste plaats vanwege de expressieve klanken die hele buurten konden laten opleven.
Klein draaiorgeltje als sociaal vangnet
Tegen het eind van de 19e eeuw ontdekten gemeenten in Nederland het sociale nut van de handdraaiorgel. Rond 1900 begonnen steden als Amsterdam en Den Haag draaiorgels actief in te zetten als een vorm van sociaal vangnet. In een tijd waarin er nog geen sprake was van sociale voorzieningen zoals uitkeringen of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen, werden orgels uitgeleend of verhuurd aan mensen die buiten de boot vielen. (Foto’s: Dr. Ullrich Wimmer – Drehorgelmuseum Kempershöhe)
We gaan 100 jaar terug in de tijd, maar wél in een vrolijker jasje! De kleine draaiorgeltjes spelen nog steeds hun liedjes en werken nog precies zoals ze in die tijd ook deden! De leukste meezingers, smartlappen, Amsterdamse liedjes van welleer, zolang de lepel in de breipot staat!
Het 25-toets Perlee orgeltje – Een stukje Hollands vakmanschap
Eén van de meest geliefde orgeltjes in de collectie van Draaiorgelbaas is het kleine 25-toets handdraaiorgeltje, gebouwd door de gerenommeerde firma G.Perlee uit Amsterdam in de jaren zeventig. Met zijn typisch Hollandse uitstraling – compleet met geschilderde frontpanelen, kleurrijke accenten en sierlijke ornamenten – is het een vertrouwd gezicht op straatfestivals en markten.
Ondanks zijn bescheiden formaat, biedt dit orgeltje een verrassend rijke klank. Het is uitgerust met een basisbezetting aan pijpen, waarbij melodie, begeleiding en ritme keurig in balans zijn. Het boekenmechaniek met 25 toetsen en de blaasbalgen worden aangedreven door een draaiwiel dat met de hand wordt bediend – een fysiek maar dankbaar werkje dat de orgelman volledig in contact brengt met zijn publiek én zijn instrument. Dankzij zijn compacte formaat is het orgel bijzonder geschikt voor mobiele optredens, ook op plekken waar een groot draaiorgel niet zou passen.
Dhr. G. Perlee test een zojuist afgebouwd 25 toets draaiorgeltje in zijn werkplaats aan de Westerstraat 119 te Amsterdam, omstreeks 1970. Dit bedrijf is heden ten dage nog steeds actief, maar niet meer op de grote schaal zoals vroeger het geval was. Een deel van de schitterende collectie orgels werd in 2008 overgedaan aan Museum Speelklok in Utrecht. De kleinzoon van G. Perlee, Leon van Leeuwen, is nog dagelijks te vinden in de werkplaats in de Amsterdamse Jordaan…
Het 31-toets Stüber orgeltje – Duitse finesse in een kleine kast
Een ander pareltje in het arsenaal van Draaiorgelbaas is het 31-toets Stüber draaiorgeltje, gebouwd in Berlijn door een van de meest bekwame orgelbouwers van Duitsland. Dit instrument valt op door zijn fraai ingelegde orgelkast, die ambacht en esthetiek naadloos combineert. Het is niet alleen een lust voor het oor, maar ook voor het oog.
Wat dit orgeltje bijzonder maakt, is de aanwezigheid van drie registers, die met de hand bediend kunnen worden tijdens het draaien. Hiermee kan de orgelman de klankkleur aanpassen aan de muziek, iets wat bij kleine orgeltjes relatief zeldzaam is. Zo kunnen rustige melodieën intiem en warm klinken, terwijl levendige dansen juist extra kracht krijgen door een voller register in te schakelen.
Het Stüber-orgeltje heeft een licht romantische Duitse klank, waarbij de balans tussen melodie en akkoorden verfijnd is afgestemd. Het is zeer geschikt voor concertante uitvoeringen, maar ook geliefd bij straatoptredens waar een meer klassieke toonzetting op prijs wordt gesteld.
Hiddo aan het werk met het nostalgische draaiorgeltje tijdens de opnamen van “Parels van de Jordaan”, in Paradiso Amsterdam
Muziek met een missie
De kleine handdraaiorgels van Draaiorgelbaas zijn geen museumstukken, maar levende muziekinstrumenten met een verhaal. Ze herinneren ons aan een tijd waarin muziek niet alleen vermaak was, maar ook een middel tot overleven, tot verbinding, en tot het behouden van waardigheid in moeilijke omstandigheden.
Tegelijkertijd maken ze vandaag de dag nieuwe herinneringen – op straat, bij festivals, op scholen en in zorginstellingen. De warme klanken, het ritmische draaien en de menselijke interactie blijven onverminderd krachtig, generatie na generatie.
| Tarieven Nostalgisch Draaiorgeltje: | |
| Felicitatie van de jarige of Jubilaris (20min) | € 327,= |
| t/m 1 uur | € 354,25 |
| t/m 2 uur | € 408,75 |
| t/m 3 uur | € 517,75 |
| t/m 4 uur | € 599,50 |
| Alle prijzen zijn inclusief transport en 9% BTW door héél Nederland! |
Maak uw evenement of feestje compleet en boek Hiddo met een van zijn kleine handdraaiorgeltjes!
Kijk ook eens bij het grotere draaiorgel Hollandsch Welvaren, of op de website van Hiddo van Os!